- Het belang van cultuurparticipatie en cultuurbeleving -
In dit blogbericht wil ik graag mijn visie op cultuur neerschrijven. Ik probeer in deze visie een antwoord te geven op de vragen: 'Waarom is cultuur belangrijk voor de leerkracht Nederlands? en 'Waarom is cultuur in de klas (en dus voor jongeren) belangrijk? Voor ik hiermee verder ga, wil ik eerst even inzoomen op het begrip 'cultuur'.
Wikipedia omschrijft het begrip 'cultuur' als volgt:
'Cultuur is dat wat de mens schept. Het begrip staat tegenover "natuur" (dat wat aangeboren is, wat spontaan en zonder menselijk toedoen is ontstaan) en verwijst naar menselijke activiteiten en de symbolen die deze activiteit betekenis geven. Cultuur wordt in verschillende betekenissen gebruikt en de definities zijn uiteenlopend naargelang de theoretische benaderingen en de beeldvorming.'
Waarom is cultuur belangrijk voor de leerkracht Nederlands en in de klas?
Ik ben er zelf van overtuigd dat een leerkracht Nederlands een voorbeeldfunctie heeft op vlak van cultuurparticipatie en cultuurbeleving. Al is het alleen al maar omdat hij of zij de leerlingen wilt stimuleren om bijvoorbeeld (meer) boeken te lezen. Kan een leerkracht Nederlands verwachten van zijn/haar leerlingen dat ze boeken lezen, als hij of zij zelf geen boeken leest? Ik vind persoonlijk van niet.
Akkoord, om een volwaardige en goede cultuurparticipant te worden, heb je tijd nodig. Laat dat nu net hetgeen zijn dat we te weinig hebben: tijd. Af en toe is het dus zeker een hele kunst om tijd te maken voor cultuurparticipatie en -beleving. Tijd vrijmaken voor cultuur is zeker een goed begin. En zeg nu zelf: niets zo leuk dan een goede film, een goed boek, een mooie tentoonstelling of een leuke theatervoorstelling!
Naast cultuur beleven in de vorm van boeken lezen, theatervoorstellingen bijwonen, musea bezoeken, ... moeten actuele maatschappelijke thema's (die ook vaak voorkomen in boeken, films, ...) ook zeker besproken worden binnen een klasgroep. De leraar als cultuurparticipant verwijst echter ook naar de verbondenheid van het onderwijs met de maatschappij. Die verbondenheid aanhalen in lessen is gericht op 'het begeleiden van jongeren tot verantwoordelijkheid, mondigheid, zelfrealisatie en kritische zin, binnen de contouren van een democratische samenleving' (Vlaamse Overheid).
Leraren en leerlingen ondergaan dagelijks de invloeden van de maatschappij en reageren hier ook op. Dat is, volgens mij, ook wat cultuurbeleving en - participatie kan doen: jongeren kritisch leren nadenken en cultuur en maatschappij bespreekbaar maken. Zo kan het integreren van de dagelijkse actualiteit in de lessen belangrijk zijn. Mij lijkt het dan ook belangrijk dat de leerkracht Nederlands, maar eigenlijk ook alle andere leerkrachten, een grote interesse en betrokkenheid tonen bij wat er in de samenleving gebeurt.
Wat kan je in de klas doen?
Wel, kijk samen (of laat de leerlingen thuis kijken) naar een (culturele) film en zet er hen toe aan om er nadien over te reflecteren. 'Wat zegt de film over de samenleving?' 'Wat zegt het over de verschillen tussen mensen en andere culturen bijvoorbeeld?' 'Wat leren we uit deze film?' ... Dit kan natuurlijk ook voor boeken, toneelstukken, ... gebeuren. Dit dus niet enkel om jongeren te laten kennismaken met de brede waaier aan culturele activiteiten, maar ook om hen kritisch te leren nadenken over cultuur en maatschappij.
Ik vind dan ook dat het daarbij belangrijk is om zelf actief cultuurparticipant te zijn en boeken te lezen, films te bekijken, theaterstukken te zien, musea te bezoeken, ... waarover je zelf kan reflecteren en waarbij je zelf leert over de maatschappij en nieuwe ervaringen opdoet.
Het is daarom ook goed dat studenten (binnen de opleiding leerkracht secundair onderwijs bijvoorbeeld) leren om allerhande literatuur ea. kritisch te bespreken en standpunten te bepalen ten opzichte van actualiteit, film en toneel, media, maar bijvoorbeeld ook ten opzichte van computergames e.d.
Toch wil ik nog even benadrukken dat ik vind dat het niet enkel de taak van de leerkracht Nederlands is om in te zetten op cultuurparticipatie en - beleving. De culturele bagage van andere leerkrachten speelt ook zeker en vast een rol. Ik ben van mening dat er ook binnen andere vakken geprobeerd kan worden om cultuur door te geven aan leerlingen zodat leerlingen op deze manier volwaardige cultuurparticipanten kunnen worden. Het ontwikkelen van een maatschappelijk engagement is trouwens een algemene doelstelling die in de onderwijsvisie van hogescholen en universiteiten van alle opleidingen staat.
Heb je zelf nog bedenkingen/aanvullingen/opmerkingen/...? Laat ze in de reacties dan zeker achter.
Veel leesplezier!
Yana Vermeiren
Bronnen:
Klasse . (2016, mei 9). De leraar is een duizendpoot. Opgehaald van Klasse: https://www.klasse.be/41002/leraar-duizendpoot-beroepsprofiel/
Vlaamse Overheid. (sd). Een nieuw profiel voor de leraar secundair onderwijs - Hoe worden leraren daartoe gevormd? Opgehaald van KU Leuven Onderwijs: https://www.kuleuven.be/onderwijs/avl/documenten/folder-beroepsprofiel.pdf
Wikipedia. (2020, mei 12). Cultuur. Opgehaald van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Cultuur
- Opdracht: Visietekst cultuur -
Reacties
Een reactie posten